Maak niet de fout om in Zuidwest-Frankrijk een pain au chocolat te bestellen. Rond Toulouse en Bordeaux heet een chocoladebroodje een ‘chocolatine’ en daar maken de streekbewoners graag een humoristisch punt van.
Het patois (lokaal dialect) mag dan bijna helemaal verdwenen zijn op de Franse campagne, veel streken klampen zich met nostalgisch enthousiasme vast aan woorden die in de rest van het land niet voorkomen. Het mooiste en vurigste voorbeeld daarvan is de chocolatine (of kortweg ‘une choco‘), zoals de Fransen in het Zuidwesten een chocoladebroodje noemen. Terwijl de rest van Frankrijk de voorkeur geeft aan de benaming pain au chocolat.
Kaart van chocolatine-zeggers
Chocolatine-aanhangers zijn er van de Atlantische kust (Charente-Maritime, Les Landes, Frans Baskenland) tot aan de Middellandse Zee (Aude). En vanaf de Pyreneeën, de Gers, Lot-et-Garonne tot aan de Dordogne en zelfs de Cantal, in Auvergne. Over de exacte locatie van die taalgrens valt te twisten, vandaar dat er een website bestaat (net als voor het aantal zoenen per regio, ook zoiets!) waarop mensen voor hun departement kunnen stemmen. Volgens die metingen ziet de verdeling er zo uit.
Kaart uit ‘Atlas du français de nos régions’ van Mathieu Avanzi (copyright)
Brioche of bladerdeeg?
Aan deze taalkwestie ligt misschien ook een culinair verschil ten grondslag: in het Zuidwesten van Frankrijk is een chocoladebroodje vaker van brioche-deeg in tegenstelling tot het elders gebruikte croissantdeeg. Maar de discussie is dat soort details al lang voorbij. Voor het Zuidwesten is het chocoladebroodje een symbool geworden voor de lokale identiteit. Net als rugby en cassoulet. Het gemoedelijke gastronomische Zuidwesten durft het daarbij op te nemen tegen het betweterige Parijs en de rest van Frankrijk.
Grapje: voor straf een duurdere pain au chocolat bij bakkers in het Zuidwesten (FB-foto van het Comité de Défense de la Chocolatine)
Au Pays des Chocolatines
Dat uit zich in een levendige en vaak humoristische taalcampagne, waarop lokale merken weer inspringen met producten en kleding. Zoals deze T-shirts uit Bordeaux, die bedrukt zijn met ‘Au Pays des Chocolatines‘ , het land van de chocolatines, waarmee het Zuidwesten van Frankrijk bedoeld wordt. Ook social media zijn een dankbare plek voor grappen en grollen die op een groot publiek kunnen rekenen. Zo circuleren er foto’s van bakkers in het Zuidwesten die een dubbele prijskaart hanteren: een ‘pain au chocolat’ kost €1,50 een ‘chocolatine’ (precies hetzelfde broodje) maar €1 (foto hierboven). Je krijgt precies hetzelfde, alleen betaalt de brutale of onwetende pain au chocolat-zegger 50 cent meer.
T-shirt van Les Pavés bordelais, mokken en truien van Baaam
Poche of sac plastique?
Naast het chocoladebroodje zijn er andere woorden die de gemoederen bezig houden. Zoals de plastic zak, die in het Zuidwesten een poche heet, in Noord-Frankrijk een sachet, een pochon in Bretagne en een sac in de rest van Frankrijk. Voor de liefhebbers bestaat er een Atlas du français de nos régions (2017). De Belgische taalonderzoeker Mathieu Avanzi maakte daarvoor kaarten van de regionale verschillen bij diverse Franse woorden.
Kaart uit ‘Atlas du français de nos régions’ van Mathieu Avanzi (copyright)
De Belg gaf daarmee de aftrap voor een gloednieuwe taaldiscussie in Frankrijk: moet je voor potlood nou crayon de papier of crayon à papier zeggen? De Académie française is stellig: crayon à papier is de enige juiste vorm. Maar daar denken ze in de Auvergne en de Provence dus héél anders over…
LEES OOK:
Top 10 Franse viennoiserie
Hoe vaak zoenen in Frankrijk?
15 redenen waarom de Lot-et-Garonne zo heerlijk is
Tekst: Nicky Bouwmeester Beeld (linksboven): CC/Stijn van Nieuwendijk van Wat aten zij?
Geen reacties