Mona Lisa: het verhaal achter de beroemde glimlach

Het Louvre trekt 8 miljoen bezoekers per jaar en het grote merendeel van hen gaat niet weg zonder een blik op de Mona Lisa. Waarom blijft dit kleine schilderij van Da Vinci mensen fascineren? Julie van Veelen, studente Frans, dook in het mysterie.

Vraag een willekeurige Fransman of Française wat het beroemdste schilderij in Frankrijk is en je krijgt als antwoord: La Joconde ofwel de Mona Lisa van Leonardo da Vinci. Vanzelfsprekend ga jij ook het schilderij bekijken in het Louvre. Maar als je er bent, kun je het portret 1. niet zien (toeristen met grote camera’s met telelenzen vormen een muur voor het schilderij) en 2. als je je eindelijk een weg naar voren hebt gebaand, is de Mona Lisa teleurstellend klein. Je vraagt je af: waarom is dit schilderij toch zo beroemd? Wat is er bijzonder aan?

Louvre Mona Lisa drukte

Lees ook: hoe de wachtrij voor het Louvre vermijden

Lacht ze? Of is ze verdrietig?

Het succes van de Mona Lisa is op verschillende manieren te verklaren. Allereerst door de schildertechniek die Da Vinci heeft gebruikt. Als je naar het schilderij kijkt, roept het veel vragen op: lacht de vrouw? Of is ze juist verdrietig? Elk mens ziet een andere emotie in haar gezicht. Dit is geen toeval, want Da Vinci heeft de zogeheten Sfumato-techniek toegepast. Als je inzoomt op de mondhoeken van de vrouw zijn er geen duidelijke contouren te zien. De mondhoeken zijn eerder zwarte vlekken. Hierdoor raden je hersenen wat de emotie van de vrouw is. Hetzelfde heeft Da Vinci gedaan bij de ooghoeken. Deze zijn ook niet duidelijk geschilderd, waardoor je hersenen zelf interpreteren hoe de ooghoeken staan en wat haar blik en dus emotie is.

Details van de Mona Lisa

Gestolen

Deze mysterieuze glimlach werd een handelsmerk van Da Vinci. Dat is bijvoorbeeld ook te zien op het schilderij van De dame met de hermelijn. Toch werd dit schilderij lang niet zo beroemd als de Mona Lisa. Dus er moet nog een andere reden zijn voor haar bekendheid. En ja hoor: die is er. In 1911 werd het schilderij op klaarlichte dag gestolen. De dader, een Italiaanse medewerker van het Louvre, had zich met het schilderij verstopt in een bezemkast en was daarna met de Mona Lisa onder zijn jas naar buiten gelopen. Twee jaar later werd de dief gesnapt toen hij het schilderij wilde verkopen aan een antiquair. De bizarre diefstal en de terugkeer van het schilderij droegen bij aan de bekendheid van Mona Lisa.

Da Vinci, De dame met de hermelijn, ca. 1490

Op een altaar

De Mona Lisa is door veel andere kunstenaars gebruikt in nieuwe werken waardoor zij nog bekender werd, bijvoorbeeld door Salvador Dalì, Andy Warhol en Marcel Duchamp. Als laatste onderstreept de manier van exposeren in het Louvre de hoge status van het schilderij. Het schilderij is opgehangen achter glas boven een plank die doet denken aan een altaar.

De volgende keer dat jij in het Louvre ben, bewonder de Mona Lisa en bedenk welke emotie je ziet. Maar kijk ook naar de andere schilderijen in dezelfde zaal. Die worden misschien niet gepresenteerd op een altaar, maar zijn eigenlijk net zo mooi!

Dit is een artikel van Julie van Veelen, studente Franse taal en cultuur aan de Universiteit Utrecht. Zij won met bovenstaand artikel een schrijfwedstrijd, georganiseerd door studievereninging SVF Cercle en frankrijk.nl.

Lees ook: onze favoriete hotels voor een stedentrip Parijs