Michiel Janzen, een Nederlandse schrijver van oorlogsthrillers, woont sinds 2022 met zijn half-Franse vrouw in Lyon. Deze prachtige stad krijgt volgens hem niet genoeg aandacht krijgt van Nederlanders. Michiel: “Lyon is een soort klein Parijs, met een eigen charme en veel bezienswaardigheden. Een stad om echt eens voor te stoppen op weg naar het Zuiden. En dankzij de rechtstreekse TGV-verbinding vanuit Brussel is het ook een interessante stedentripbestemming.” Terwijl wijken als Vieux-Lyon, het Presqu’ile en La Croix-Rousse veel aandacht krijgen in toeristische gidsen over de stad, wordt het oorlogsverleden van Lyon bijna stilgehouden. En dat terwijl er zo veel fascinerends te vertellen is over deze periode.
Lyon in oorlogstijd: vrij, maar toch bezet
Lyon was een van de belangrijkste steden van de Zone libre, het zuidelijke deel van Frankrijk dat zich onder de Vichy-regering van Pétain had overgegeven aan Duitsland en dat daardoor officieel ‘niet bezet’ was. Maar Lyon kreeg een gruwelijke Gestapo-leider toegewezen: Klaus Barbie, bekend als ‘De Slachter van Lyon’. Deze nazibeul wordt verantwoordelijk gehouden voor de deportatie van 14.000 mensen, onder wie veel Joodse kinderen. Michiel: “Klaus Barbie is pas in 1987 berecht in Lyon, nadat uitlevering door Bolivia. Dat was een van de grootste naziprocessen ooit, met diverse joodse getuigen. Op filmbeelden zie je een miezerige oude man, die nooit spijt betuigd heeft.”
Jean Moulin, onbekend bij Nederlanders
Dit historisch gegeven en ook Michiel’s fascinatie voor de bekende Franse verzetsstrijder Jean Moulin, bracht hem op het idee om de Nederlandse rondleidingen te organiseren. Michiel: “De naam Jean Moulin zegt de meeste Nederlanders niet veel, maar hij is in Frankrijk een nationale held. Ik vertel tijdens de rondleiding onder meer over het leven van deze verzetsstrijder en de missie die hij van De Gaulle kreeg in Londen. Jean Moulin moest de versplinterde verzetsgroepjes in Frankrijk verenigen tot één Armée Secrète en dat is hem grotendeels gelukt.” Hij betaalde daarvoor met zijn leven, want Moulin is net buiten Lyon gearresteerd en daarna zo goed als doodgemarteld door Klaus Barbie.
Verstopte gedenkplekken
Wie in Lyon rondslentert ziet maar weinig van het oorlogsverleden van de stad. Je moet echt goed opletten om de bordjes te zien op de façade, met korte teksten over wat er op deze plekken gebeurde. Zoals het bordje naast het raam waaruit een jonge verzetsstrijdster gesprongen is: zelfmoord om te voorkomen dat ze verhoord en gemarteld zou worden. Of de plek waar op één dag 86 joodse vluchtelingen werden gearresteerd door de Gestapo. Of het begin 2025 opgerichte monument bij treinstation Lyon-Perrache, in nagedachtenis van volle wagons die vanaf hier richting de Duitse kampen reden. Michiel weet al deze plekken te vinden en rijdt zijn groepjes in een paar uur langs de ene na de andere locatie in Lyon waar je stil van wordt.
Rondleiding door Lyon op de fiets
De Nederlandse gids vertelt daarbij met veel verbeelding en geeft context voor iedereen die er nog niet veel afweet van deze periode of het vergeten is. Over de Blitzkrieg en hoe de Fransen volkomen overvallen werden door de oorlog. Over het appèl van De Gaulle vanuit Londen. Over de dubieuze rol van de lokale Milice, de Franse politie die collaboreerde. Over Lucie Aubrac, een vrouwelijke verzetstrijdster die iets ongelofelijks voor elkaar kreeg… De oorlogsjaren komen echt tot leven tijdens de 2 uur durende tocht door de stad op Hollandse fietsen.
Franse bewondering
Wat vinden de locals eigenlijk van een Nederlander die op deze manier het oorlogsverleden oprakelt? Michiel: “Ik krijg alleen maar positieve reacties van Fransen, iedereen die ik erover spreek vindt het fantastisch. Ook vertellen ze me vaak nieuwe anekdotes over de oorlog die ze nog van hun grootouders kennen of krijg ik tips voor verder onderzoek.” Maar waarom organiseert het Office du Tourisme van Lyon geen meertalige rondleidingen over dit thema? Michiel: “De Fransen vinden het moeilijk om hier veel aandacht op te vestigen. Ik denk deels omdat het een tragische geschiedenis is, deels ook uit schaamte over de collaboratie, en deels omdat er over sommige feiten geen eensgezindheid is. In al deze opzichten is het gevoelige materie.”
WOII-motortocht door de Vercors
Naast de fietstour in Lyon organiseert Michiel ook motortochten door de Vercors, een ruig berggebied op 1,5 uur rijden. Hier verschool zich tijdens de oorlog een belangrijk netwerk van verzetsstrijders, dankzij het natuurlijke, bunkerachtige landschap. Michiel neemt je mee langs plekken waar heftige confrontaties plaatsvonden en bezoekt 2 verzetsmusea. De tour kan in theorie per auto, maar Michiel – zelf fanatiek motorrijder – raadt twee wielen aan. “De balkonwegen zijn adembenemend mooi en slingeren dicht langs de rotsen. Dit gebied voelt als een mix van Dolomieten, Corsica en het Zwarte Woud. Na 1 dag heb je een hoofd vol verhalen én verse dopamine.”
Battlefield Tour Lyon, €75 p.p. (incl. fiets), Battlefield Tour Vercors €95 p.p. (excl. motor). Meer informatie & contact: www.michieljanzen.com
Geïnteresseerd in het Franse verzet? De serie Transatlantic op Netflix is ook interessant, over het verzet in Marseille. Zie hier: Franse series op Netflix
LEES OOK:
10 aangrijpende WOII-locaties in Frankrijk
Oradour-sur-Glane, het Franse martelaarsdorp
11 stoere vrouwen uit de Franse geschiedenis
La Coupole, bizarre raketbunker in Noord-Frankrijk
Beeld: Michiel Janzen, Depositphotos.com
Geen reacties