1. Oradour-sur-Glane (Limousin)
Een heel dorp als oorlogsmonument… Oradour, een plaatsje van 650 zielen in de Limousin, werd op 11 juni 1944 om onduidelijke reden uitgemoord door Duitse en Elzasser soldaten. Generaal De Gaulle bepaalde na de oorlog dat het geblakerde plaatsje zou blijven zoals het was, zodat niemand de tragedie ooit zou vergeten. Oradour-sur-Glane is dus nog altijd een aangrijpende plek waar de oorlogstijd lijkt bevroren in de tijd. Met verlaten voorwerpen van de inwoners tussen afgebrokkelde muren en de uitgebrande doktersauto nog altijd op het plein.
Lees ook: Oradour, een dorp met een verleden
2. Camp des Milles (Provence)
Net buiten Aix-en-Provence ligt Camp des Milles, een voormalige baksteen- en dakpannenfabriek, die tijdens WOII dienst deed als het grootste internerings- en deportatiekamp van Zuid-Frankrijk. Tegenwoordig is het een museum waar je meer te weten komt over het collaborerende Vichy-regime, dat in het ‘Vrije Frankrijk’ toch nog duizenden Joden uitleverde aan de Duitsers. Overigens sloot de Franse overheid aan het begin van de oorlog juist nog veel Duitse kunstenaars en intellectuelen op in dit kamp. Zo was schilder Max Ernst hier opgesloten op verdenking van spionage voor Duitsland. Net als veel andere landgenoten die aan de Côte d’Azur woonden. Meer info
3. D-Day stranden en Pointe du Hoc (Normandië)
Ook de met historie beladen D-Day stranden in Normandië blijven bijzonder om te bezoeken. Bij Arromanches-les-Bains liggen overblijfselen van de Mulberryhaven nog in zee: bij eb kun je ernaar toe lopen. Verder kun je in deze plaats een spectaculaire film zien over de 100 dagen van de slag om Normandië in een 360° bioscoop. Indrukwekkend is ook de Pointe du Hoc, de 30 meter hoge klif tussen Omaha Beach en Utah Beach die door Amerikaanse commando’s veroverd werd op de Duitsers. Het landschap is hier nog altijd één droevige gatenkaas door de bomkraters, zoals te zien op dit adembenemende drone-filmpje.
Lees ook: Bayeux en de landingsstranden van Normandië
4. Amerikaanse begraafplaats in Colleville-sur-Mer (Normandië)
Aangrijpend is ook de sfeer op de Amerikaanse begraafplaats bij het dorpje Colleville, precies tussen Pointe du Hoc en Arromanches in. Je hoort hier enkel de meeuwen en het ruisen van de zee. Terwijl je voor je die eindeloze rijen van witte kruizen ziet. Voor totaal meer dan 9.300 gesneuvelden. De begraafplaats heeft ook een Jardin des Disparus, voor soldaten waarvan de lichamen nooit zijn gevonden. Zoals de Amerikaanse militairen die op kerstavond 1944 van Southampton naar Cherbourg voeren op de SS Léopoldville. Vlak voor de kust werd dit schip getorpedeerd door een Duitse onderzeeër en 809 soldaten verdronken in de ijskoude zee.
Lees ook: B&B’s en hotels bij de D-Day-stranden en musea
5. Le Mémorial de Caen (Normandië)
In de Calvados kun je ook een bezoek brengen aan het Herdenkingsmuseum in Caen, de stad die een cruciaal doelwit was tijdens de Slag om Normandië. Dit is het grootste museum van Frankrijk over de Tweede Wereldoorlog, de Koude Oorlog en andere (oorlogs)conflicten in de 20e en 21e eeuw. Er is een hele zaal gewijd aan D-Day en er zijn diverse films te bekijken. Je kunt ook een bunker bezoeken die onderdeel was van de Atlantik Wall. En absoluut een bezichtiging waard: de indrukwekkende fotoserie van oorlogsfotograaf Patrick Chauvel. Vanaf 8 mei 2024 t/m 5 mei 2025 heeft het museum een grote expositie over de Amerikaanse soldaten, die bereid waren tijdens D-Day hun leven te wagen voor onze vrijheid. Meer informatie. Handig: vermijd de rij en boek online je ticket
6. Joodse monumenten in Parijs : Vél d’Hiv en meer
In Parijs herdenken diverse monumenten de vele Joodse slachtoffers: 76.000 Joden werden tijdens WOII afgevoerd uit Frankrijk. Dat zijn er minder dan de beschamende 100.000 gedeporteerde Nederlandse Joden, maar het blijft een onvoorstelbaar groot aantal. Er is een monument voor Vél d’Hiv, aan de rand van de Seine (bij metro Birk-Hakeim). In dit nu verdwenen wielerstadion brachten de Duitsers – met hulp van de Franse politie – 13.000 joden bijeen voor deportatie. Op vrijwel alle publieke scholen in Parijs hangen bordjes met namen van Joodse leerlingen die nooit terugkwamen.
In de Marais, de Joodse wijk van Parijs, kun je naar het Mémorial de la Shoah, waar onder meer de namen van alle 76.000 gedeporteerden op een muur gegraveerd zijn. Maar het ergste is de zaal waar de gezichten van 3.500 Joodse kinderen je aanstaren. ‘Nos bébés’, zoals een bezoeker schreef in het gastenboek…
Ook in Parijs: het vernieuwde Verzetsmuseum: Le Musée de la Libération de Paris (tevens Musée du Général Leclerc en Musée Jean Moulin), bij Place Denfert-Rochereau. Daar bezoek je onder meer de ondergrondse commandopost van het Franse verzet tijdens de bevrijding van Parijs in augustus 1944.
7. Le Chambon-sur-Lignon (Auvergne)
Tijdens de collaboratie van de regering van Vichy zijn op het Franse platteland toch ook veel Joden geholpen en verborgen. Een van de bekendste voorbeelden is het protestante dorpje Le Chambon-sur-Lignon in de Haute-Loire (Auvergne), vlak bij de Ardèche. Aangespoord door een half-Duitse dominee zetten de bewoners van diverse dorpjes op de hoogvlakte van Lignon een efficiënt onderduiknetwerk op. Minstens 3.500 Joodse kinderen werden zo gered. Romain Gary schreef over deze protestantse verzetsorganisatie in de roman Cerfs-volants (1980). Sinds 2013 is er in Chambon een klein museum met een herdenkingstuin. De informatie is voornamelijk in het Frans, maar er staan verkorte Engelse vertalingen onder. Meer informatie
Overigens zijn ook Dieulefit in de Drôme en Moissac in de Tarn-et-Garonne Franse plaatsjes die bekend staan om hun grote inzet voor Joodse onderduikers. En in de Vercors, de bergstreek in de Drôme en Isère, was de belangrijkste tak van het Franse ondergrondse verzet actief: Le Maquis du Vercors (filmpje). In de buurt van het plaatsje Die in de Drôme is er een verzetsmuseum, het Mémorial de la Résistance en Vercors. De locatie is al magnifiek (een modern gebouw dat als een mes door een heuveltop snijdt) en alle expositie-informatie is ook in het Engels te lezen.
Lees ook: Nederlandse rondleidingen in Lyon en de Vercors over het Franse verzet
8. La Coupole: Duitse raketbasis (Pas-de-Calais)
In de buurt van Saint-Omer, een stadje in Noord-Frankrijk, kun je een wonderlijk bouwwerk bezoeken. De half ondergrondse raketbasis van Helfaut, bekend als La Coupole, doet qua constructie denken aan thuishonk van een geschifte Bond-slechterik. Maar de waarheid is vele malen somberder dan dat: de Duitsers bouwen deze bunker met een extra dik koepeldak, om V2-raketten (‘Vergeltungswaffe 2′) te lanceren richting Londen. Gelukkig kwam dat op deze locatie nooit zo ver. Tegenwoordig is La Coupole een fascinerend museum over de Tweede Wereldoorlog en over de ruimterace tijdens de Koude Oorlog. Lees ook over Josée’s bezoek aan La Coupole
9. Mémorial du Camp de Rivesaltes (Occitanië)
Sinds 2015 is er een herdenkingscentrum in de vroegere militaire barakken van Rivesaltes, net buiten Perpignan. Op deze plek werden meer dan 60.000 mensen geïnterneerd. Het ging daarbij in eerste instantie om vluchtelingen en gevangenen van de Spaanse Burgeroorlog. Tijdens de Tweede Wereldoorlog hield het Franse Vichy-regering hier ook Joden, zigeuners en politieke opposanten vast. De beroemde architect Rudy Ricciotti (die ook het MUCEM in Marseille tekende), kreeg een prijs voor het moderne ontvangstcentrum. Overigens was Campe de Rivesaltes (samen met Camp des Mills, zie boven) een Zuid-Franse tegenhanger van Camp de Drancy, het belangrijke interneringskamp bij Parijs, dat zich ook laat bezoeken. Meer info
10. Mémorial Struthof (Elzas/Grand-Est)
Natzweiler-Struthof, het enige Duitse concentratiekamp op Franse bodem, bevond zich tussen Straatsburg en Colmar in de Elzas. Op de locatie van een vooroorlogs skigebied werden tijdens de Tweede Wereldoorlog 50.000 mensen gevangen gehouden, voornamelijk Polen, Russen en Fransen. Vanaf 1943 werden hier ook veel verzetsstrijders geïnterneerd. Bezoekers kunnen het kamp en een museum bezoeken, zeer aangrijpende herdenkingsplek. Meer info: www.struthof.fr
LEES OOK:
Oradour, sur-Glane, een dorp met een verleden
B&B’s bij de D-Day-stranden in Normandië
La Coupole, raketbasis uit WOII in Noord-Frankrijk
Bayeux en de D-Daystranden
Tekst: Nicky Bouwmeester Beeld: CC/Mlll (Oradour, Ecole des Filles), CC/IMP1 (Oradour), CC/OdT Aix-en-Provence (Camp Les Milles), CC/Ian T. McFarland (Shoah), CC/CRT Auvergne (Le-Chambon-sur-Lignon), CC/Mémorial de Caen). Affiche NickyB), Omaha Beach (Nicky), Wikicommons/PhiletJosie (Vercors), La Coupole/CC-Helfaut, Camp de Rivesaltes / Kevin Dolmaire, Depositphotos.com (Struthof).
Brigitte -
De K3 onderzeeboot bunker in Lorient, Bretagne. Ongekend megalomaan. Ongelooflijk hoe groot die bunkers zijn en er is een interessante rondleiding, al is de gids moeilijk te volgen, zelfs als je Frans aardig is… :) De Duitsers legden het dorp plat om de bunkers te bouwen. Mooi verhaal van een spion die als een soort bouwmeester belangrijke info doorspeelde aan het verzet. Omdat hij uit de Alsace kwam sprak hij Duits en kwam hij de Duitsers goed van pas. Tot het dubbelleven uit kwam… Deze plek hoort absoluut in dit rijtje thuis.
Nicky -
Dank je Brigitte, klinkt fascinerend!
Geertruida -
Oradour sur Glane, absoluut erheen gaan. De keiharde waarheid van wat de Duitse bezetters daar hebben gedaan is van een ongekende wreedheid!
Geertruida -
Omaha beach,Utah beach, de erebegraafplaats bij Colleville,zeer indrukwekkend!
Al die rijen met witte kruizen,ik werd er heel verdrietig van.
Annet -
Deze vakantie nog weer een keer het Memorial de Gaulle in Colombey les Deux Eglises bezocht.
Dit is zeer zeker de moeite waard!
Indrukwekkend.
Wellicht goed plan om daar ook iets over te melden.