De avond valt over Cluny en het Bourgondische stadje krijgt een roze gloed. We slenteren door bloemrijke straatjes met romaanse huizen. We zien elegante façades met boogvensters, zuilen en stenen loggia’s. Sierlijk en stil. Plots verschijnt de abdij voor ons. De drie resterende torens van het klooster vormen statige silhouetten in schemering, als poortwachters uit een ver verleden.
Romaanse huizen
De volgende dag wandelen we opnieuw door Cluny: nu bij daglicht en stralende zon. Ook overdag is het stadje sfeervol. Tussen brocantewinkels en leuk uitziende restaurantjes doemt het stenen verleden op in allerlei vormen. Cluny, nu een klein stadje van 5.000 inwoners, vergroeide van eind 11e eeuw volledig met de abdij. Daardoor telt deze middeleeuwse ‘bourg‘ veel burgerhuizen in romaanse stijl, waaronder enkele van de oudste en best bewaarde van Frankrijk.
Rondleiding met Olaf
We ontdekken Cluny samen met Olaf Spronk, een Nederlandse gids die al 15 jaar in de streek woont. Met onvermoeibaar enthousiasme vertelt hij over de plaats en de abdij. “Deze plek heeft zo’n rijke historie! Ik kan jullie wel een week lang rondleiden in Cluny en nog elke dag iets nieuws vertellen.” Olaf werkte jarenlang bij het Office de Tourisme van Cluny en is nu zelfstandig gids. Daarnaast is hij verbonden aan het lokale studiecentrum dat onderzoek doet naar de duizenden brokstukken van de abdij – naar schatting 25.000 stuks. Olaf, lachend: “Jawel, de grootste legpuzzel van de middeleeuwen ligt hier in Cluny!”
“Eeuwenlang was Cluny voor christenen een van de heiligste plekken van Europa”
Stenenspeurder
Tijdens de Franse revolutie werden de monniken verdreven uit Cluny en na 1794 vervielen delen van de abdij tot een ruïne. Veel stenen werden daarna gebruikt in woningen en andere constructies in de Bourgogne en zelfs tot ver buiten de streek. Olaf speurt ze op waar hij kan, en heeft mooie verhalen over de vaak ook toevallige vondsten. Regelmatig komt hij een kapiteel of andere delen van de abdijkerk tegen tijdens een barbecue of een apéro bij mensen thuis. Gewoon ergens in een hoekje in de tuin, weggelegd in een kast, of ingemetseld in de gevel. Olaf en zijn collega’s hebben complete friezen teruggevonden in 19e-eeuwse villa’s in de omgeving.
Spirituele centrum van Europa
Best een gekke gedachte dat zulk belangrijk erfgoed nu soms letterlijk in de achtertuin ligt. In de middeleeuwen was Cluny niet minder dan de spirituele hoofdstad van het Westen. In 931 werd in deze abdij de benedictijner kloosterregel ingevoerd die zich daarna verspreidde naar 1.700 andere kloosters en werd nageleefd door ruim 20.000 monniken. Olaf wijst omhoog: “Zie je deze erepoort waar we nu onder staan? Vanaf de 12e eeuw is iedereen die ertoe deed hier onderdoor gelopen. Koningen, adel, enkele pauzen… Eeuwenlang was dit voor christelijke pelgrims een van de heiligste plekken in Europa.”
Abdijkerk van reuzeformaat
Cluny III, de derde kerk die bij de abdij gebouwd werd, had dan ook indrukwekkende afmetingen. Deze ‘Major Ecclesia’ uit 1088 was wel 187 meter lang. Vijf eeuwen lang de grootste kerk van Europa, totdat de Sint-Pieter in Rome gebouwd werd. Er is nu nog maar een klein deel van over, dus je moet je verbeelding gebruiken. Maar wàt er nog staat laat zien wat een imponerend bouwwerk deze kerk geweest moet zijn. Met ons hoofd diep achter in ons nek staren we omhoog naar zuilen die tot tientallen meters boven ons in het zonlicht baden.
Monniken en paarden
Olaf zorgt met zijn verhalen en meegebrachte tekeningen dat de abdijkerk weer tot leven komt. Hij wijst naar een zijmuur met metalen ringen. “Zie je die? Daar werden vroeger paarden aan vastgemaakt. Je kijkt hier naar de buitenmuur van de buren: de Haras, de paardenstoeterij die in de tijd van Napoleon is gebouwd. Heel brutaal, gewoon dwars over een deel van de vroegere abdijkerk heen. En het ironische? De paarden in die stallen staan dus al eeuwen te plassen op de tombes van abten, bisschoppen, en zelfs een paus – die daar nog steeds begraven liggen.”
Kloostergangen
De rest van de abdij dateert voornamelijk uit de 18e eeuw, een tijd dat de toenmalige abt meer comfort zocht en de stijl van Versailles wilde imiteren. We wandelen er door elegante kloostergangen en langs smeedijzeren trappen. Door een zijpoort zien we volle terrassen waar veel studenten al aan een drankje zitten. Vast leerlingen van de Ecole des Arts et Métiers, een ingenieursopleiding waarvan de school als sinds de 18e eeuw bestaat. Nog steeds worden daar jaarlijks 200 studenten opgeleid en die zitten niet alléén achter de boeken, is te zien in de vele cafés in Cluny.
Stadje met een levendige sfeer (en een Nederlands tintje!)
Vanuit de abdij wandelen we rechtstreeks de gezellige zaterdagmarkt op. Tussen lokale groente, fruit en wijn ontdekken we Hollandse glorie in de vorm van de kaaskraam van Suus en Paula. Deze twee dames verkopen hier al 15 jaar oude Goudse, Beemster en andere Nederlandse boerenkazen. Net als Olaf – die vrijwel iedereen in Cluny lijkt te kennen en begroeten – voeren ook de Nederlandse kaasdames vrolijke gesprekjes met de locals voor hun kraam. Hoe bijzonder, bedenken we als we even later verder lopen door het stadje. Op deze historisch locatie dragen een paar Nederlanders – letterlijk en figuurlijk – hun steentje bij aan de sfeer van het Cluny van vandaag!
Meer informatie over Cluny en omgeving: www.cluny-tourisme.com
Bezoektips voor de hele Bourgogne: www.bourgondie-toerisme.com
Cluny praktisch
De abdijkerk en het kloostercomplex
Het belangrijkste deel van de kloosterruïnes kom je binnen door een bezoekerscentrum, met enige uitleg over de historie van Cluny. In een ander gebouw, vlak bij de abdij, zit een separaat archeologisch museum, met vondsten uit de abdij en maquettes.
Toegang €11, audiogids €3, cluny-abbaye.fr – Meer info over parkeren dicht bij het klooster
Neem een gids
Zoals bij veel kloosters geldt: met een gids komt Cluny pas echt tot leven. Wij kunnen Olaf Spronk van harte aanraden. Deze Nederlander weet enorm veel en brengt zijn kennis op een enthousiaste manier over. Vanaf €170 (tot max. 20 pers.). Neem rechtstreeks contact op of reserveer een rondleiding met hem via het VVV van Cluny.
Slaaptip: Hôtel Le Potin Gourmand
Heerlijk adres, dit charmehotel met veel moderne kunst rond een binnenplaats in herbergstijl. Je kunt er heel goed dineren en ook het ontbijt is noemenswaardig (veel verse producten, goede jams, sappen, zelfgemaakte yoghurt). Vanaf €128. Meer info
Meer slaapadressen in Cluny
Rondom Cluny: veel moois te zien
Je kunt Cluny ook uitstekend gebruiken als uitvalsbasis voor andere bezienswaardigheden in de Saône-et-Loire ofwel de Zuid-Bourgogne. Aanraders:
Château de Cormatin
Prachtig kasteel met 17e-eeuwse vertrekken, beschilderde plafonds, een rariteitenkabinet, een charmante salon-bibliotheek en elegante tuinen rond een slotgracht. Meer info
Abdij van Tournus
Romaanse abdijkerk met crypte uit de 10e eeuw, hoge zuilen en 12e-eeuwse vloermozaïeken bij de kooromgang. In Tournus, oud stadje op 30 km van Cluny. Meer info
Château de Berzé-le-Châtel
Middeleeuws kasteel in privébezit, met sierlijke terrastuinen en uitzicht tot de Roche Solutré. Meer info
Chapaize
Dorp tussen Cluny en Tournus met pottenbakkers, brocantewinkels, restaurants een leuke markt en een interessant romaans kerkje. Google maps
Roche de Solutré
Kalkstenen rots met uitzicht over de wijngaarden van de Mâconnais (o.a. Pouilly- Fuissé), een bezoekerscentrum en lunchrestaurant. Wandeling naar boven duurt ca. 1 uur. Meer info
Brancion
Martailly-lès-Brancion is een piepklein middeleeuws dorp met een burcht (ooit van de hertogen van Bourgondië), een 12e-eeuws kerkje en een mooi panorama over de vallei van de Grosne. Google maps
Wandelroutes
Via de app Route7, van het departement Saône-et-Loire, vind je talrijke wandelingen (gpx of pdf) rond Cluny. Vanaf 2026 komt er ook een knooppunten-wandelkaart.
LEES OOK:
Guédelon, kasteel in aanbouw in de Bourgogne
8 redenen om te stoppen in de Bourgogne
Tekst en beeld: Nicky Bouwmeester Openingsfoto: Depositphotos.com
Geen reacties