Wat is Guédelon?
Guédelon is zo’n gevalletje van eerst zien, dan geloven. Want kan het waar zijn? Een ‘nieuw’ kasteel waar nu al 28 jaar aan gebouwd wordt? Puur met de materialen en technieken uit de 13e eeuw? Terwijl we over de slingerende landwegen van de Yonne rijden kan ik me er nog niet echt een voorstelling van maken. Witte koeien, slaperige dorpen, weideland en bossen. We logeren in de heerlijke safaritenten van Festilux Camp, bij een leuk Nederlands gezin in Saint-Privé. Na een bezoek aan verrassende museum La Fabuloserie (art brut) en het charmante Château de Ratilly (met moderne kunst en ter plekke gemaakt aardewerk) is het vandaag de beurt aan een van de best bezochte plekken in de Bourgogne: Guédelon.
Middeleeuwse bouwplaats
Midden in een bos ontdekken we het grote parkeerterrein van Guédelon. Wat begon als een kleinschalig vrijwilligersproject, is tegenwoordig een toeristische attractie die meer dan 260.000 bezoekers per jaar trekt. Als we even later op het terras van een van de herbergen op het terrein zitten te lunchen, horen we ze al. De 48 werklieden die hier 8 maanden per jaar aan het werk zijn. Vanuit het bos klinken kapgeluiden en rond de muren van het kasteel resoneren de muzikale klanken van de steenhouwers. Kling, kling, kling… Een levende bouwplaats, maar met geluiden die in onze moderne tijd exotisch en onbekend klinken.
Hein, onze Nederlandse gids
Deze Nederlander raakte 25 jaar geleden verzeild in de Bourgogne en werd daar aangestoken door het Guédelon-virus. Net als de werklieden heeft ook hij ‘middeleeuwse’ kleding aan: een eenvoudige linnen tuniek en broek met een touw als riem. Om zijn nek hangt het bouwplan van het 13e-eeuwse kasteel dat al nu bijna dertig jaar steen voor steen uit de grond verrijst. Waarom eigenlijk? Hein: “Nou, gewoon om te zien of het kàn en om vergeten werktechnieken te herontdekken! Er bestaan weinig geschriften over hoe ze in die tijd exact te werk gingen, dus veel dingen zijn een kwestie van proberen.” Er zijn veel uitwisselingen met archeologen die advies geven én die hun theorieën hier in de praktijk gestaafd zien. Hein: “Soms helpen zij ons, maar wij corrigeren ook bestaande misvattingen, omdat we al doende merken dat iets helemaal niet zo kan. Archeologen graven, maar Guédelon verrijst juist boven de grond!”
Hein Koenen, een Nederlander die al lange tijd meewerkt aan het project
Dappere waanzin
De locatie voor het kasteel werd – net zoals vroeger – gekozen op basis van de beschikbare grondstoffen. Een verwilderde steengroeve midden in een groot bos en vlak bij een riviertje bood alle benodigde bouwmaterialen: eikenhout, ijzerhoudende zandsteen, klei en water. Met passie vertelt Hein over die dag dat de laatste steen van het kruisbooggewelf van de hoogste toren geplaatst werd. En de mannen van de 21-ste eeuw zich even net zo nietig voelden als hun middeleeuwse tegenhangers. Zou de 28 meter hoge donjon stevig genoeg blijken?
Brood uit de houtoven
Na de binnenplaats bewonderd te hebben lopen we even later door het hoofdgebouw waar de imaginaire leenheer uit 1229 gewoond zou hebben. Het ruikt naar houtvuur en versgebakken brood. In de keuken heeft de bakker net een brood gebakken, met het meel uit de middeleeuwse watermolen verderop op het terrein. Boven wachten ons een mooie ridderzaal met massief balkenplafond en vertrekken met muurschilderingen.
Geen hoogtevrees
Vanuit de ramen zien we de steenwerkers die op de vestingmuur boven de poort aan het werk zijn. Op ruim 15 meter hoogte, maar de de mannen hebben duidelijk weinig last van hoogtevrees, terwijl ze ver over de rand hangen om materiaal of gereedschap omhoog te hijsen in takelmanden.
De steigers zien er summier uit, maar Hein verzekert: terwijl alles bij Guédelon volgens middeleeuwse normen gebeurt, is de enige gedane concessie die van eigentijdse veiligheidsmaatregelen. Onder de linnen broeken zijn veiligheidsschoenen verstopt en de mannen op de grond dragen een met doek bedekte helm.
Dorpje van ambachtslieden
Mijn kinderen van 7 en 3 vinden het allemaal prachtig. Het is bijzonder om zo mee te lopen tussen de werkzaamheden binnen de muren van een heus kasteel. Een andere attractie zijn de huisjes van ambachtslieden, verderop in het bos, op het terrein van totaal 15 hectare. Touwslagers, ijzersmeden, mandenmakers, verfmakers, steenbewerkers zijn hier druk bezig met hun werk – wel 14 ambachten in totaal. Je mag ze volop vragen stellen, maar dit zijn geen ludieke demonstraties voor bezoekers. Hein: “Dit is geen Disney, alles is functioneel.” Elk werk dat je ziet maakt deel uit van het bouwproces. Kinderen kunnen hier ook aan de slag met hamer en beitel, om letters te bikken uit kalksteen.
Touwslagers, ijzersmeden, mandenmakers, verfmakers… Ze werken niet voor de show. Elk ambacht bij Guédelon is functioneel en speelt een rol bij het bouwproces
Guédelon-passie
Nog een jaar of 9 en dan is het kasteel ‘eindelijk’ af. Maar eigenlijk is dat al veel te snel naar smaak van de werklieden, die genieten van het proces. Daarom komen er tussentijds af en toe kleine projectjes bij, om de bouwduur nog wat te rekken. Zoals de bouw van een watermolen en een overdekte waterput met rolsysteem. Andere nieuwigheid: in het voorjaar van 2025 is een restaurant gebouwd met een terras op palen halverwege de bomen, La Canopée. Bezoekers kunnen hier een creatief driegangenmenu proeven waarbij de jonge chef zich heeft laten inspireren door ingrediënten en eetgewoontes uit de middeleeuwen.
Er zijn ook een eenvoudigere maar heel kwalitatieve lunchrestaurants op het terrein, met salades, quiches, gerechten van de grill en kaasplankjes. Ook zijn er mooie picknicktafels beschikbaar, dus je kunt zelfs je eigen lunch of casse-croûte meebrengen, want voor een bezoek aan Guédelon wil je echt even de tijd nemen.
Hoe bijzonder dit monument dat nog volop in aanbouw is… Work in progress ofwel Travail en cours! Volgens Hein zijn er veel mensen die elk jaar even terugkomen om de vorderingen van dit Bourgondische kasteel te volgen. Ik kan me er wat bij voorstellen. Er lijkt inderdaad zoiets te bestaan als een Guédelon-virus, want je wilt graag weten hoe dit mooie avontuur afloopt!
Guédelon, geopend van half maart tot begin november, €19 volwassenen, €13 kinderen. Franse en Engelstalige rondleidingen. Plus 2x per week een Nederlandse rondleiding door Hein – aanrader! Let op: op sommige dinsdagen en woensdagen gesloten, check vooraf de website. Meer informatie: www.guedelon.fr
Voor meer tips voor de Bourgogne kijk op: www.bourgondie-toerisme.com
LEES OOK:
Puy du Fou, historisch leuke ervaring!
Châteauneuf, prachtig kasteeldorp in de Bourgogne
8 redenen voor een bezoek aan de Bourgogne
Tekst en beeld: Nicky Bouwmeester
Geen reacties